همه پهپاد های ایرانی (قسمت1)

مقدمه

پهپادها امروزه جایگاه مهمی در مجموعه قدرت نظامی
کشورهای مختلف دنیا کسب کرده اند،
این وسائل با تکیه بر توان اجرای عملیات در شب و روز
در مناطق دور و نزدیک بر ضد اهداف ساکن و متحرک
و در تمام شرایط آب و هوایی و امکان پروازهای هدایت شونده
از دور و یا تمام خودکار، دستاوردهای نظامی و
سیاسی بسیار مهمی را در منازعات نظامی سالهای اخیر بدست آورده اند.

هواپیما های بدون سرنشین

هواپیماهای بدون سرنشین به دلیل عدم نیاز به تأسیسات
و پایگاههای بزرگ و ثابت، سادگی تعمیر و نگهداری،
به کار گیری آسان، نداشتن ضایعات انسانی در صورت هدف قرار گرفتن
(که با توجه به هزینه صدها هزار دلاری و زمان
چندین ساله آموزش یک خلبان بسیار مهم است)،
امکان استفاده از فناوری پیشرفته در ساخت و
مزایای دیگر نظر مشتریان نظامی و غیرنظامی و
در نتیجه شرکت های سازنده را به خود جلب کرده و
امروزه میزان سرمایه گذاری کشورهای جهان در این زمینه بالغ بر چند میلیارد دلار است.

مطالعه روند تکاملی پیشرفت در صنعت پهپادی کشور نشان می‌دهد
متخصصان این حوزه پس از ساخت اولین پهپادهای یکبار مصرف
در سال 1365 در طول سالهای اخیر چنان شتابی به رشد این صنعت دادند
که انحصار تکنولوژی منحصر به فرد آمریکا در این صنعت شکسته شد
به طوری که 5مدل از جدیدترین پهپادها را فقط
در 8 ماهه اول سال 92 در حالی رونمای کردند
که بیشترین هجمه تحریمهای غیر منطقی
در همین سال بر علیه ملت و اقتصاد کشور تحمیل شده است.

نکته

نکته دیگر علاوه بر ساخت پهپادهای انتحاری طوفان در کشور
اینکه تمامی پهپادهای جدید توانایی مواظبت از مرزهای دریایی و خشکی،
دیده بانی از خطوط لوله های نفتی، مخابراتی، کنترل ترافیک جاده ها،
دیده بانی مناطق حادثه دیده در زلزله، آتش سوزی و سیل،
محیط بانی برای حفاظت از محیط زیست و ارسال فیلم و عکس های دقیق
در تمام طول مدت مأموریت را دارند.

ویژگیهای کلی پهپاد

به پرندهٔ هدایت‌ پذیر از دور ، هواپیمای بدون سرنشین نیز گفته می‌شود.
هواپیماهای بدون سرنشین در ایران به «پهپاد» شهرت دارند
که از حروف اول «پرنده هدایت پذیر از راه دور» گرفته شده‌است.

اجزای اصلی یک پهپاد عبارتند از: بدنه، موتور و محموله.
بدنه یک پهپاد باید علاوه بر دارا بودن شرایط مناسب آیرودینامیکی،
‌طوری طراحی شود که بتواند سامانه‌های ارتباطی، جنگ‌افزارها،
اشخاص و محموله ها و کلیه لوازم مرتبط با ماموریت محوله‌اش را در خود جای دهد
و نیز با شرایط جوی منطقه ماموریت سازگار باشد.

پهپادها نیاز به نوع خاصی از موتورها دارند.
منظور از محموله‌های پهپاد در واقع تجهیزات و متعلقات اضافی است
که همراه پرنده برای انجام ماموریت خاصی فرستاده می‌شود
که در پهپادهای شناسایی، دوربین فیلم برداری و عکس برداری،
در پهپادهای هدف فلر و رفلکتور و در پهپادهای تهاجمی و انتحاری مهمات می‌باشد.

ابابیل:  

اولین پهپاد یکبار مصرف با قابلیت حمل 40 کیلو مواد منفجره

طرح نوین ابابیل پس از گذراندن مراحل تحقیقاتی خود در صنایع مکانیک
ساصد در مهرماه 1365 به منظور تولید انبوه به صنایع هواپیماسازی ایران(هسا) منتقل شد.
این پرنده با توجه به شرایط و ضرورتهای زمان جنگ تا سال 1368
به صورت غیراستاندارد و یکبار مصرف با قابلیت حمل 40 کیلوگرم
مواد منفجره تولید گردید.

از سال 1369

از سال 1369 با توجه به نیازمندی های جدید نیروهای مسلح،
اقدام به طراحی دوباره تمامی بخش های بال و بدنه،
سامانه های ناوبری و هدایت و کنترل این پهپاد شد و
از سال 1370 این هواپیما در خط تولید انبوه قرار گرفت
و امروزه هواپیمای بدون سرنشینی استاندارد و چند بار مصرف است.

نمونه ها

نمونه فلزی ابابیل با تغیرات اساسی نسبت به نمونه اولیه

نمونه های فعلی ابابیل شامل نمونه بی به عنوان هدف هوایی،
نوع اس برد بلند مجهز به سامانه های ناوبری پیشرفته،
GPS و خلبان خودکار و نوع تی که از مواد مرکب ساخته شده است.
ابابیل هواپیمایی بال پایین و دارای پیشبال(کانارد) است و
همین ویژگی سبب می شود تا با پدید آمدن مشخصه ناپایداری ذاتی یا پایداری کم،
مشخصات مانوری آن در سطح بالایی باشد.

ماموریت

این هواپیما یک سامانه چندمنظوره بوده و جهت مأموریتهای گوناگونی
همچون هدف هوایی در قالب هواپیمای شبیه سازی کننده دشمن به کار می رود.

ویژگی 

ویژگی های کلی این پهپاد عبارتند از طراحی آیرودینامیکی مناسب،
جداسازی و مونتاژ سریع، سهولت به کارگیری و تعمیر،
تحرک و انعطاف پذیری خوب، قابلیت استفاده
در محیط های دریا و خشکی، قابلیت بازیابی و
استفاده چندباره، قیمت تمام شده مناسب.

بدنه نمونه های اولیه از آلومینیوم استاندارد هوایی بود
و بعداً نوع ساخته شده از مواد مرکب نیز به تولید رسید.
برد این هواپیما با سامانه خلبان خودکار شهید نوروزی 30 کیلومتر
و با سامانه 123(پایدار کننده خودکار) و GPS به حدود 150 کیلومتر می رسد.
سقف پرواز آن 14000پا(حدود 4200 متر) و
بیشینه سرعت آن نزدیک به 300 کیلومتر بر ساعت است.

تجهیزات قابل نصب

از تجهیزات پروازی و کاربردی قابل نصب روی این هواپیما
می توان غلاف منعکس کننده(reflector pod) جهت افزایش انعکاس
راداری برای آزمایش رادار، فلیر یا چشمه حرارتی
برای آزمایش موشک های حرارتی، دوربین ارسال تصویر و سرجنگی را نام برد.

پرتاب این هواپیما توسط پرتابگر نیوماتیک و
یا پرتابگر راکتی(JATO) و بازیابی آن به دو صورت فرود
بر روی زمین با ارابه سورتمه ای یا فرود با چتر صورت می پذیرد.
چتر آن از نوع صلیبی شکل بوده و از جمله محصولات هسا است.

سامانه هدایت و کنترل

سامانه های هدایت و کنترل پهپاد ابابیل عبارتند از:
سامانه کنترل خودکار، سامانه ردیابی راداری،
سامانه دورسنجی و سامانه مکانیابی جهانی.
داده های پروازی رسیده از هواپیما بر روی یک رایانه ذخیره شده
و نمایش داده می شود. استفاده از سامانه خلبان خودکار،
ناوبر راداری، ناوبری GPS و نمایش رایانه ای داده های پروازی،
ابابیل را جهت اجرای مأموریت های گوناگون در محدوده وسیعی توانمند ساخته است.
البته در زمینه ناوبری و هدایت این پهپاد به سامانه GPS و
یا گلوناس متکی نبوده و تنها به عنوان ایزار کمکی از چنین سامانه هایی استفاده می نماید
. حتی در صورت قطع کامل ارتباط با ایستگاه زمینی
و با توجه به سوخت باقیمانده و برنامه ریزی انجام شده و
با اتکا به سامانه های ناوبری و کنترل داخل پرنده،
ابابیل در محدوده تعریف شده جهت اجرای مأموریت به پرواز ادامه می دهد.

ابابیل نوع بی:

برای شبیه سازی و آموزش سامانه‌های دفاع هوایی

این پرنده به عنوان هدف هوایی برای شبیه سازی و
آموزش انواع سامانه های دفاع هوایی با برد کوتاه،
متوسط و بلند در نظر گرفت شده است.
پرتاب آن با پرتابگر نیوماتیکی و یا راکتی و بازیابی آن با چتر
و یا فرود با ارابه فرود سورتمه ای صورت می پذیرد.
این نمونه از مداومت پروازی مناسبی برخوردار بوده و
می تواند اهداف پروازی ارتفاع پایین را به خوبی شبیه سازی نماید
. بازتابنده های راداری و حرارتی از تجهزات فرعی قابل نصب
بر روی این نمونه برای ایجاد میزان متفاوتی از بارتاب راداری
یا تابش حرارتی متناسب با هدف مدنظر است.

ابابیل اس

ابابیل اس با قابلیت ارسال تصاویر و پرواز تا ارتفاع 14000 پا

این نمونه مجهز به سامانه 123(پایدار کننده خودکار) و GPS است.
سامانه 123 که از طرح های نوین بخش مهندسی الکترواویونیک هسا است
با هدف پرواز آسان با ایمنی بیشتر توسط خلبانان تازه کار
و غیرحرفه ای در برد کوتاه و بلند به منظور تأمین نیازهای اعلام شده
از سوی نیروهای مسلح ساخته شده.
این سامانه دارای قابلیت های متنوعی است از جمله پرواز آسان با ایمنی
بیشتر توسط خلبان غیرحرفه ای(در برد بلند و کوتاه)،
برخاست خوکار و فرود نیمه خودکار، برنامه ریزی و هدایت
روی یک مسیر دلخواه به کمک سامانه ناوبری جهانی،
امکان قطع نمودن ارتباط پایگاه با پهپاد، ارسال اطلاعات از پهپاد به پایگاه
به صورت 17 کانال مجزا شامل کانال های دیجیتال مربوط به دور موتور،
اندازه زوایای اوجگیری و غلت، مقدار سوخت،
ولتاژ باتری ها، ارتفاع، سرعت پیمایش و چند کانال آزاد.

همچنین نصب دوربین فیلمبرداری و ارسال تصویر،
پرواز تا ارتفاع 14000 پا(حدود 4200 متر)، امکان عملیاتی نمودن فلیر
در 32 مرحله به طور جداگانه و پرتاب از روی پرتابگر نیوماتیک و
راکتی از ویژگی های این نمونه است.

داده ای ارسالی

داده های ارسالی از پهپاد به پایگاه عبارتند از زاویه غلت(roll)،
زوایه اوجگیری(pitch)، ارتفاع از سطح، دور موتور، وضعیت باتری،
نمودار مسیر پرواز(trajectory)، طول و عرض جغرافیایی،
فاصله از پایگاه، جهت، سرعت و موقعیت لحظه ای پرنده و
سایر اطلاعات. با توجه به این داده ها می توان ابابیل را به
مسافت های دور و خارج از دید فرستاد و سپس به پایگاه اولیه بازگرداند.
به علاوه سامانه می تواند بدون دریافت هیچگونه اطلاعات هدایتی
از ایستگاه زمینی تا مسافتی که سوخت موجود اجازه می دهد
توسط GPS روی مسیر از پیش تعیین شده حرکت نماید
و پس از بازگشت در محدوده قابل تعریف قبلی برای مثال:
150 کیلومتر، دوباره شروع به گرفتن اطلاعات از ایستگاه نماید
و همچنین قادر است تا جایی که سوخت موجود است حرکت نموده و
در انتهای مسیر با چتر فرود آید و یا به هدف از پیش تعیین شده برخورد کند

ابابیل نوع تی

این پرنده مجهز به دو پایدار کننده عمودی است
که پس از سپری کردن پروازهای آزمایشی کارایی
و قابلیت های خود را اثبات نموده است.

ویژگی های خاص این نمونه از ابابیل که آن را از سایر نمونه ها
شاخص ساخته عبارت است از ارتقای پایداری هواپیما
و سهولت کنترل آن، افزایش بازده ملخ به دلیل بهبود جریان ورودی
و در نتیجه افزایش سرعت هواپیما، بهبود وضعیت قرار گرفتن
آنتن های ارسال اطلاعات به لحاظ قرار گرفتن در موقعیت بهتر روی بدنه،
بهبود سامانه بازیافت توسط چتر، سهولت دسترسی به بخش های گوناگون موتور.

تلاش 1

به منظور آموزش خلبانی هواپیماهای پیشرفته بدون سرنشین نیاز است
که ابتدا خلبان با این هواپیمای آموزشی تمرین نماید
و هواپیمای بدون سرنشین تلاش به این منظور طراحی و ساخته شده است.

هدایت و کنترل هواپیمای تلاش توسط رادیو کنترل PCM اجرا می شود.
این هواپیما توانایی اجرای انواع مانورهای پروازی از جمله غلت،
تاب و پیچ را دارد. از ویژگی های مهم این هواپیما،
نداشتن قطعات پیچیده، ابعاد به نسبت کوچک، سادگی مونتاژ،
کارکرد پایدار و ساده و قیمت کم است. برخاست و فرود این هواپیما
بوسیله چرخ های آن اجرا می شود.

بدون سرنشین تلاش با سرعت 140 کیلومتر بر ساعت

هواپیمای هدف3000 توسط پرتابگر JATO با طول ریل صفر و
یا پرتابگر نیوماتیک پرتاب می گردد.
به دنبال استقبال از هواپیمای بدون سرنشین تلاش،
صنایع هوایی قدس هواپیمای هدف3000 را که سرعت
و مانورپذیری بیشتری نسبت به هواپیمای تلاش دارد به تولید انبوه رسانده است.
این هواپیما نیز به مانند هواپیمای تلاش،
توان اجرای مانورهای پروازی را به نحو مطلوبی دارد.
این پهپاد معمولاً توسط چتر بازیافت می شود و
در شرایط اضطراری می تواند به آرامی توسط خلبان در باند فرود آید.

کاربرد های دیگر

کاربرد آن علاوه بر آموزش خلبانی پهپاد آموزش و تمرین پرسنل
پدافند هوایی و فریب دشمن در صحنه نبرد است.
بیشینه سرعت هدف3000 بالغ بر 140 کیلومتر بر ساعت،
شعاع پرواز 5 کیلومتر، سقف پرواز 9000 پا(حدود 2700متر)،
مداومت پرواز 45 دقیقه بوده، مکانیزم پرتاب آن JATO و مکانیزم بازیافت چتر است.

مهاجر2توانایی پرواز در نزدیکی ناوهای هواپیمابر آمریکایی

طراحی و ساخت مهاجر 2 به منظور مراقبت هوایی و
عملیات شناسایی در مناطق دوردست و غیر قابل دسترس صورت گرفته است.
این هواپیما با توجه به سطح مقطع راداری بسیار پایین خود
می تواند به مواضع دشمن نزدیک شده و اطلاعات مورد نیاز فرماندهان نظامی
از جمله اطلاعات دورسنجی و تصاویر ویدئویی
را به صورت زنده به ایستگاه دریافت کننده ارسال نماید.
همانطور که نمونه هایی از پهپادهای ایرانی با پرواز
در نزدیکی ناوهای هواپیما بر آمریکایی و
ارسال تصاویر به مدت چند دقیقه و
بازگشت سالم به پایگاه این توامندی را اثبات نمودند.

ماموریت

ماموریت های مهاجر2 شامل مراقبت هوایی و شناسایی،
بررسی وضعیت آب و هوایی، رصد اهداف و زاویه حرکت و ارتباطات آن،
کنترل ترافیک، رله ارتباطی، جنگ الکترونیک،
کنترل مرزها و اطراف آن جهت مبارزه با قاچاقیان،
عکسبرداری برای بررسی های جغرافیایی و پخش اعلامیه در مناطق دشمن است.

مشخصات

بدنه مهاجر2 از جنس مواد مرکب، طول آن 91/2 متر، دهانه بال 8/3 متر،
بیشینه جرم آن 85 کیلوگرم بوده و به بالاترین سرعت 210 کیلومتر
بر ساعت دست می یابد.
مدت پروازی این پهپاد پر تعداد ایرانی 90 دقیقه،
ارتفاع پروازی آن 11000 پا(حدود 3300 متر) و
شعاع عملیاتی آن 50 کیلومتر است.
موتور مهاجر2 توانی برابر با 25 اسب بخار داشته
و سوخت آن بنزین و روغن است.

طبق آمار ها

طبق آمارهای اعلام شده در تبلیغات موجود در نمایشگاه های عمومی،
تا کنون بیش از 200 فروند مهاجر تولید شده است
که در یگان های مختلف نیروهای مسلح و در سراسر کشور در حال اجرای مأموریت است.

طرح موفق مهاجر پس از مقبولیت در میان استفاده کنندگان
به پایه ای برای یک خانواده از هواپیماهای بدون سرنشین تبدیل شد.
از اعضای اصلی این خانواده باید به دو نمونه مهم مهاجر3 و 4 نیز اشاره کرد.
البته طرح های دیگری نیز از این خانواده مشتق شدند.

مهاجر 3

مهاجر3(درنا)با بیشینه سرعت 220 کیلومتری در ارتفاع 3300 متری

درنا به عنوان نسل بعد از مهاجر2 با رویکرد افزایش برد و
مداومت پروازی در دستور کار قرار گرفت و با طراحی مجدد
بخش های اصلی بال و بدنه به مرحله تولید رسید.
از جمله بدنه این نمونه از فرم استوانه ای به فرم مکعبی نزدیک شده
و شکل دماغه نیز از حالت مدور در مهاجر2 متفاوت شده است.
فرم بال بالا در این نمونه باقی مانده است اما سطح افقی دم پایین تر
از سطوح عمودی و پشت ملخ موتور قرار داده شده است.

هواپیمای مهاجر3 که با نام درنا نیز معرفی شده است

ویژگی

با سرعت پایای 180 کیلومتر در ساعت دارای تداوم پروازی 2 تا 3 ساعت است
که افزایش قابل توجهی نسبت به مهاجر2 داشته است.
بیشینه سرعت درنا 220 کیلومتر بر ساعت و
سقف پرواز آن 11000 پا(حدود 3300 متر) است.

ماموریت

مهاجر3 برای عملیات مراقبت هوایی و
شناسایی اهداف مد نظر در فاصله 100 کیلومتری طراحی
و ساخته شده است. این هواپیما می تواند در شرایط گوناگون جوی مأموریت خود را اجرا کند.
کاربرد مهاجر 3 مانند سلف خود شامل مراقبت هوایی و شناسایی،
جنگ الکترونیک، رله ارتباطی، دیده بانی و هدف یابی و دادن گرا،
کنترل نوار مرزی جهت مبارزه با قاچاقچیان، کنترل ترافیک شهری،
عکسبرداری جهت تهیه نقشه های جغرافیایی است و
توان ارسال تصاویر گرفته شده به صورت بلادرنگ را دارد.

مهاجر4

با پیشرفت صنایع هوایی قدس در امر طراحی و بهسازی پهپادها و
بر اساس نتایج حاصل از نمونه های تحویل شده به نیروهای مسلح هواپیمای مهاجر4
جهت عملیات مراقبت هوایی و شناسایی اهداف
در فاصله 150 کیلومتری طراحی و ساخته شد
. اقدام به تغییر مجدد طراحی بال و بدنه منجر به افزایش بیش
از پیش کارایی و ارزش عملیاتی این نسل شد به طوریکه
بیش از مهاجر3 مورد توجه قرار گرفته و
هم در یگان های ارتش و هم در سپاه عملیاتی شده است.

ویژگی

بیشینه جرم مهاجر4 به 175 کیلوگرم می رسد
که در مقایسه با 85 کیلوگرم برای مهاجر2 به حدود 2 برابر افزایش یافته است.
همچنین مداومت پروازی این نمونه نیز در بیشترین ارقام اعلام شده
به حدود 3.3 تا 4.7 برابر مهاجر2 رسیده است.

هدایت وکنترل

با توجه به برد پروازی این هواپیما که کاملاً از دید کاربر خارج می شود
امکان هدایت آن به وسیله کاربر از ایستگاه کنترل زمینی
به دو صورت نیمه خودکار و یا تمام خودکار وجود دارد.
در حالت نیمه خودکار، کاربر با دیدن اطلاعات پروازی هواپیما
که در صفحه نمایش ایستگاه نشان داده می شود،
هواپیما را متناسب با مأموریت، کنترل و هدایت می نماید.

ویژگی 2

هواپیمای مهاجر4 با حداکثر سرعت گشت زنی 180 کیلومتر بر ساعت
دارای مداومت پروازی 5 تا 7 ساعت بوده(در برخی موارد 3-5 ساعت اعلام شده)
و می تواند در شرایط جوی گوناگون مأموریت خود را به بهترین صورت اجرا کند.
بازیافت این هواپیما متناسب با سفارش مشتری به وسیله چتر و
یا ارابه فرود صورت می گیرد.

بیشینه سرعت مهاجر4 به حدود 200 کیلومتر بر ساعت
رسیده سقف پرواز آن 15000 پا(حدود 4500 متر) عنوان شده است
که نسبت به مهاجر 2 و 3 که تا 11هزار پا توان صعود داشتند
حدود 36 درصد بهبود را بیان می کند
بنابر این مهاجر4 محدوده وسیع تری را می تواند پوشش دهد.

طول این هواپیمای بدون سرنشین 3.64 متر و
دهانه بال 5.30 متر است که در قیاس یا مهاجر2 حدود 70 سانتیمتر کشیده تر
و 1.5 متر دهانه بال بیشتری دارد.

تنها تا سال 1385 بیش از 30 فروند مهاجر4 و
بیش از 10 فروند شاهین ساخته شده و تا امروز تعداد زیادی از نمونه های مختلف آن
به یگان های مختلف نیروهای مسلح کشور تحویل داده شده است.

باز

هواپیمای بدون سرنشین «باز» پرنده ای با قابلیت مانور بالا
جهت مأموریت های شناسایی و هدف هوایی و همچنین آموزش خلبانی پهپاد
در نظر گرفته شده است. این هواپیما قادر است
با سرعتی برابر 240 کیلومتر بر ساعت و تا ارتفاع 10هزار پا پرواز نماید.

چابک پر فرود و برخاست از روی آب

هواپیمای بدون سرنشین «چابک پر» که یکی از تولیدات هسا است
جهت یادگیری فنون اولیه خلبانی پهپاد به ویژه آموزش
خلبانان نیروی دریایی در نظر گرفته شده است.
از ویژگی های آن می توان به سبکی، مانورپذیری بالا، قابلیت نشست
و برخاست از روی سطح آب به وسیله ارابه فرود سورتمه ای مخصوص اشاره نمود
. این هواپیما از نوع بال پائین بوده و قابلیت اجرای انواع عملیات نمایشی را دارد.
سادگی مونتاژ و دمونتاژ، بسته بندی و تعمیر و نگهداری آسان نیز از دیگر ویژگی های آن است.

تیزپر

پهپاد «تیزپر» به عنوان یک نمونه کوچک و سبک از نوع بال بالا
برای آموزش های ابتدایی خلبانی و هدایت پهپادها در نظر گرفته شده است.
ویژگی های منحصر به فرد این هواپیما از جمله مانورپذیری بالا
و هدایت آسان آن آشنایی با اصول اولیه پرواز را برای فرد آموزش گیرنده
راحت نموده است.
بدنه تیزپر از جنس چوب های سبک بوده و
به سادگی مونتاژ و تعمیر و بسته بندی می شود.

تولید این نمونه های آموزشی و تولید بیش از 320 فروند
از هواپیماهای بدون سرنشین آموزشی تلاش 1 و 2 نشان از عزم جدی
برای آموزش کاربران پهپاد در کشور به بهترین شکل ممکن دارد.
همچنین نمونه های جدید با بهره گیری از آخرین دستاوردهای طراحی
هواپیماهای بدون سرنشین طراحی شده و برای ارائه خدمت آماده است.

 پروژه شاهین

یکی از پهپادهای جدید ایرانی است که برای مأموریت آموزشی توسعه داده شده است.
پهپادهای پروژه شاهین به وضوح پیشرفت در طراحی این نوع از هواپیماها
را به نمایش می گذارند و برخورداری از ارابه فرود چرخدار
می تواند نشانگر این باشد که آموزش فرود این چنینی
در آینده نزدیک و برای کاربری پهپادهای جدید بسیار نیاز خواهد بود.

سفره ماهی پهپاد بمب افکن نیروی هوایی ارتش

پهپاد موتور جت سفره ماهی که توسط نیروی هوایی ارتش
به عنوان یک پهپاد بمب افکن در حال توسعه است
از طرحی متفاوت بهره می برد. دو موتوره بودن،
بال دلتایی یکپارچه با بدنه با ریشه امتداد یافته تا نوک دماغه،
سکان عمودی V شکل و استفاده از اصول طراحی هواپیماهای پنهان کار
(رادارگریز) از ویژگی های قابل دریافت از ظاهر آن است.
این پهپاد به همراه یک نمونه ی دیگر که از نظر ظاهری شبیه به جنگنده ها به نظر می رسد
از رژه 29 فروردین 1389 ارتش جمهوری اسلامی ایران
در معرض دید عموم قرار گرفته اند.