در این مقاله راهنمای قرار دادن فلایت کنترلر روی هواپیما های مدل و پهپاد ها و مشخص کردن
بهترین نقطه برای قرار گیری فلایت کنترل روی پهپاد ها را قرار داده ایم.
فلایت کنترلر های Pixhawk و … که در یک جعبه قرار داده شده اند،
( که شامل فوم بالای فشارسنج می باشند ) باید به گونه ای روی هواپیما قرار بگیرند
که ، فلش سفید روی فلایت کنترل جلوی پرنده را نشان دهد.
محل قرار گیری فلایت کنترل روی پهپاد ها به این صورت است
که در مرکز ثقل پرنده و همتراز با موتور ها و در یک صفحه قرار گیرد
( اگر دارای اختلاف کمی در حد 2 یا3 سانتی متر باشد مشکلی ندارد ).
اگر در این نقطه قرار نگیرد به هنگام تنظیم کردن و پرواز دچار مشکل می شوید.
برد باید روی 4 قطعه ی مربع شکل با اندازه ای بین 3 تا 4 اینچ فومی ( لرزشگیر فومی ) قرار گیرد تا لرزش های اضافی را کم کند.
لرزشگیر فومی یک مکانیزم ساده و موثر برای کنترل لرزش دارد .
اگر اندازه گیری لرزش نشان دهد لرزش دستگاه زیاد است ، مکانیزم جایگزین در لرزشگیری مورد بحث قرار می گیرد
( که درآینده بیشتر توضیح می دهیم ).
اگر در قرار دادن فلایت کنترلر در جهت درست روی هواپیما مشکل دارید،
می توانید آن را در بیش از 30 جهت دیگر ممکن نصب کنید.
فهرست کامل جهت های احتمالی را می توان از طریق صفحه ی تنظیمات Mission Planner پارامتر ( AHRS_ORIENTATION ) را تنظیم کنید
و فلایت کنترل را در جهات دیگر قرار دهید.
برای تنظیم دوران فلایت کنترل در محور رول، مقادیر مثبت به معنی رول راست
( یعنی Roll90 به این معنی که برد فلایت کنترل 90 درجه به سمت راست حول محور رول چرخیده است،
بنابراین فلش سفید هنوز به جلو اشاره می کند اما برد فلایت کنترلر روی لبه سمت راست ایستاده است ).
برای مقادیر پیچ، عدد مثبت نشان می دهد که جهت فلش رو به بالا است
( یعنی Pitch90 بدان معنی است که جهت فلش روی برد تا 90 درجه می چرخد، به طوری که پیکان به طور مستقیم آسمان را نشان می دهد )
برای مقادیر یاو، عدد مثبت نشان می دهد که جهت فلش سفید به سمت راست چرخیده است
( یعنی Yaw90 به این معناست که برد چرخانده می شود تا فلش سفید به سمت راست پهپاد شما قرار گیرد )
تراز کردن یا به اصطلاح بالانس کردن مرکز ثقل هواپیما های RC از مهم ترین مراحل آماده سازی قبل از پرواز می باشد
که در ادامه به نحوه تراز کامل هواپیما های RC خواهیم پرداخت.
تمامی هواپیما ها برای پرواز درست و بدون مشکل نیاز دارند تا وزن در آن ها به صورت صحیح پخش شود
و مرکز ثقل آن ( Center of Gravity ) به خوبی تنظیم شده باشد
تا هنگام پرواز بر اثر عدم توازن وزن پرنده به سمت جلو و یا عقب خم نشده و به طرفین نیز کج نشود.
در صورت عدم توازن ، پایلوت ها همیشه در هنگام پرواز مشکل خواهند داشت
و اگر این عدم توازن به صورت شدید اتفاق بیوفتد هواپیما اصلا قادر به پرواز نخواهد بود.
در هواپیما های RC نیز این مسئله کاملا صادق است با این تفاوت
که در این نوع از هواپیما های مدل می توان مرکز ثقل را به صورت حدودی و با چند روش ساده نیز تنظیم کرد.
در ادامه به بررسی نحوه تراز ( Balance ) کردن هواپیما های RC خواهیم پرداخت.
مرکز ثقل ( Center of Gravity ) به نقطه ای در جسم گفته می شود که می توان فرض کرد تمامی جرم جسم در آن جا متمرکز شده است.
این نقطه کاربرد بسیار فروانی در نحوه حرکت و رفتار جسم دارد.
همانطور که گفته شد هواپیما های RC نیز مانند سایر هواپیما ها دارای مرکز ثقل محاسبه شده ای هستند
که بخش بسیار مهمی در طراحی و نحوه پرواز آن محسوب می شود.
در صورتی که مرکز ثقل هواپیما های RC به درستی تنظیم نشود
باعث بروز مشلاتی در نحوه کنترل آن در پرواز ، فشار زیاد به موتور ها و حتی سقوط هواپیما خواهد شد.
در ابتدا برای تراز کردن مرکز ثقل در هواپیما های RC نیاز دارید
تا محل درست تراز کردن مرکز ثقل را در هواپیمای خود بر اساس نوع ساختار هواپیما مشخص کنید.
در صورتی که شما برای ساخت هواپیمای RC خود از کیت های آماده استفاده کنید
می توانید به راحتی مرکز ثقل سازه هواپیما را بر روی بدنه آن مشاهده کنید.
همچنین طرح های بدنه هواپیما های موجود در اینترنت نیزعموما مرکز ثقل هواپیما را بر روی نقشه های خود به درستی مشخص کرده اند.
هواپیما های بال رو آسان ترین هواپیما ها برا بالانس کردن می باشند
و هواپیما های جنگی مدل شده ( Warbird ) نیز به دلیل نوع بال های دلتایی خود سخت ترین نوع هواپیما برای بالانس کردن می باشند.
به طور معمول برای راحتی بیشتر می توان گفت که خط مرکز ثقل عرضی هواپیما ها بین یک سوم تا یک چهارم از ابتدای بال می باشد.
توجه:
به یاد داشته باشید که برای بالانس کردن هواپیمای RC می بایست
تا هواپیما را در حالت آماده به پرواز و با نصب تجهیزات کامل نظیر باتری ها و یا باک سوخت تراز کنید
چراکه اگر هواپیما را بدون این تجهیزات بالانس کنید در صورت نصب تجهیزات اضافی ممکن است از حالت تراز خارج شود.
برای تراز کردن هواپیمای RC راه های زیادی نظیر استفاده از پایه های بالانس ، نصب نخ و … وجود دارد.
اما راحت ترین و سریع ترین راه برای بالانس کردن هواپیما استفاده از انگشتان دست است.
به این صورت است که برای تست تراز بودن می بایست انگشتان اشاره دست خود را در طرفین بال های هواپیما
و در راستای خط عرضی مرکز ثقل و نزدیک به به بدنه هواپیما قرار دهید
( این نقاط معمولا در بدنه کیت ها و نقشه های آماده بر روی بال مشخص شده اند ).
سپس هواپیما را به آرامی بلند کنید و اجازه دهید تا هواپیما بر روی انگشتان شما ثابت شود.
پس از ثابت شدن می توان میزان انحراف مرکز ثقل از محل اصلی را با توجه به میزان کج بودن نوک هواپیما دریافت.
اگر نوک هوپیما رو به عقب باشد یعنی دم هواپیما سنگین تر است
و اگر نوک هواپیما به سمت پایین باشد به این معنا است که نوک هواپیما سنگین تر است.
پس از بررسی میزان تراز بودن هواپیما در صورتی که هواپیما در حالت تعادل و تراز قرار نداشت می بایست
با جابجا کردن بخش های مختلف تجهیزات نصب شده بر روی بدنه و تست های مکرر هواپیما را تراز کرد.
بهترین وسیله برای جابه جا کردن در طول بدنه و تراز کردن هواپیما باتری و یا باک سوخت می باشد.
این تجهیزات جزو سنگین ترین بخش از قطعات نصب شده محسوب می شوند
و جابجایی آن ها در طول بدنه به راحتی می تواند تعادل را برقرار کند.
بعد از حرکت باتری و یا مخزن و برقرای تعادل از ایمن و مناسب بودن محل قرار گیری باتری
و یا باک سوخت مطمعا شوید و سپس آن را در جای خود محکم کنید.
در صورتی که امکان جابجایی تجهیزات را در بدنه نداشتید می توانید برای متعادل و تراز کردن هواپیما از وزنه های کوچکی استفاده کنید.
از جمله روش های دیگر برای بالانس کردن هواپیمای RC ساخت پایه های بالانس دستی می باشد.
شما می توانید یک قطعه چوبی نسبتا سنگین را انتخاب کنید و روی آن سوراخ هایی را با فاصله های متفاوت ایجاد کنید.
سپس میله های چوبی را درون سوراخ های ایجاد شده قرار دهید.
با این روش می توانید هواپیما را بر روی این پایه قرار دهید
و در صورتی که فاصله میله ها از هم برای هواپیمای شما مناسب نیست
میله های چوبی را در سوراخ هایی دور تری از هم قرار دهید تا هواپیما بر روی پایه قرار گیرد.
تراز کردن عرضی هواپیما در محور رول آن به اندازه تراز کردن طولی آن نیاز نیست
اما در صورتی که هواپیمای شما طول بال زیادی داشته باشد
و یا یکی از بال ها از دیگری سنگین تر باشد باعث می شود تا هواپیما در طول پرواز به یک سمت متمایل شده و کنترل آن را برای پایلوت سخت کند.
برای تراز کردن هواپیمای RC در محور رول نیاز دارید تا دو تکه طناب یا نخ را به ابتدا و انتهای هواپیما متصل کنید.
سپس هواپیما را به آرامی از روی سطح زمین بلند و کنید به صورتی که هواپیما در محور رول قابلیت حرکت آزادانه را داشته باشد.
در این حالت اگر هواپیما به صورت متعادل و تراز نبود و یک سمت هواپیما سنگین تر بود
می بایست برای تراز شدن هواپیما با افزودن مقدار کمی وزن به سمت دیگر آن را تراز کنید.
این کار را با اضافه کردن وزن و تست دوباره به صورت پیاپی انجام دهید تا در نهایت هواپیمای شما در این محور نیز کاملا تراز شود.
در این مطلب می خواهیم این سوال ترسناک و عجیب را بررسی کنیم
احتمال شکستن پنجره هواپیما چقدر است؟
به نظرتان اگر پنجره هواپیما شکسته شود چه اتفاقی می افتد؟
آیا اتفاق بسیار ناگواری می افتد یا آنکه خلبان می تواند به سرعت این مشکل را کنترل کند؟
در این مطلب می خواهیم پاسخ این پرسش ها را با هم پیدا کنیم.
بنابراین اگر شما هم طرفدار نشستن در کنار پنجره هواپیما و لذت بردن از منظره ابرها هستید
خواندن این مطلب به شما توصیه می شود. با ما همراه باشید.
در حالت عادی بین فشار هوای بیرون و فشار هوای داخل کابین تعادل برقرار می شود.
اگر به پنجره هواپیما دقت کرده باشید سوراخ ریزی در گوشه آن می بینید!
جای نگرانی نیست، در واقع این سوراخ برای حفظ ایمنی مسافران تعبیه شده است.
این سوراخ های ریز وظیفه دارند تا بین فشار بیرون و داخل کابین تعادل ایجاد کنند.
اگر این سوراخ ها نباشند اختلاف فشار شدید باعث خرد شدن و شکستن پنجره هواپیما می شود.
خب، گفتیم که پنجره هواپیما همینطوری هم یک سوراخ ریز دارد.
مثلا هواپیما دچار سانحه شود یا به فرض شخصی از داخل هواپیما گلوله ای به سمت پنجره شلیک کند!
درست است که احتمال این اتفاقات بسیار کم و نادر است،
اما به هرحال ذهن که کنجکاو باشد سوالات عجیب و غریبی برایش پیش می آید!
پنجره هواپیما در واقع از سه لایه بیرونی، میانی و داخلی تشکیل شده است.
این لایه بسیار محکم هستند و به این راحتی ها شکسته نمی شوند.
لایه بیرونی محکم ترین لایه است و استحکام بسیار بالایی دارد.
در صورتی که به فرض لایه بیرونی شکسته شود، دو لایه دیگر وظیفه محافظت از داخل کابین را بر عهده می گیرند.
بنابراین احتمال شکستن پنجره هواپیما آنقدر کم است که لازم نیست نگران این موضوع باشیم.
اما باز هم می خواهیم تصور کنیم که اتفاقی هولناک افتاده و باعث شکسته شدن پنجره هواپیما شده.
در این صورت چه بلایی سر افراد داخل کابین می افتد؟
مثلا هواپیما در ارتفاع ۱۰۰۰۰ متری در حال پرواز است و ناگهان یکی از پنجره های هواپیما شکسته می شود
هرچه ارتفاع بیشتر می شود فشار هوا کمتر و کمتر می شود.
ارتفاعی که هواپیماها پرواز می کنند (مثلا ۱۰۰۰۰ متر) فشار هوا در حدی است که قابل تنفس برای انسان نیست.
به همین دلیل تمام هواپیماها موظف هستند به تعداد مسافران ماسک های اکسیژن همراه داشته باشند
تا در صورت بروز هرگونه اتفاق و سانحه، جان مسافران به خطر نیفتد.
اگر تابحال سوار هواپیما شده باشید حتما متوجه آموزش های مهماندار در مورد ماسک اکسیژن شده اید.
هرچند معمولا کسی به این آموزش ها توجهی نمی کند،
اما اگر خدای نکرده اتفاقی در ارتفاعات بالا بیفتد، همین ماسک جان شما را نجات خواهد داد.
فشار هوای داخل کابین هواپیما به طور معمول روی ۲۵۰۰ متر تنظیم می شود.
اگر انفجار یا حادثه ای باعث شکستن پنجره هواپیما شود بین فشار هوای داخل و خارج اختلاف زیادی به وجود می آید.
این اختلاف باعث می شود که هوای داخل کابین از سوراخ پنجره به سرعت به بیرون کشیده شود.
مکش هوا تا جایی ادامه پیدا می کند تا بین هوای داخل و خارج دوباره تعادل برقرار شود.
در این صورت هوای داخل کابین برای مسافران غیرقابل تنفس می شود و مسافران باید از ماسک اکسیژن استفاده کنند.
علاوه بر این، خلبان مجبور است به سرعت ارتفاع هواپیما را کم کند و در اسرع وقت آن را به ارتفاعی در حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ متر برساند.
همانطور که گفتیم در ارتفاعات بالا فشار هوا بسیار کم است،
به همین دلیل هوا در این ارتفاعات بسیار سرد است و بادهای شدید و سردی در جریان هستند.
در آن بالاها همیشه برف و بوران در حال وزیدن است و برودت هوا آنقدر زیاد است
که هر چیزی بلافاصله یخ می زند. در صورت شکستن پنجره هواپیما، علاوه بر کمبود اکسیژن، هوای سرد وارد هواپیما می شود
و در زمان کوتاهی هوا آنچنان سرد می شود که خطر سرمازدگی مسافران را تهدید می کند.
مهمانداران در این مورد آموزش های لازم را می بینند تا در صورت بروز چنین اتفاقی از احتمال آسیب های جدی جلوگیری کنند.
در بالا اشاره کردیم که وقتی شیشه هواپیما شکسته می شود اختلاف فشار داخل کابین و بیرون باعث می شود که هوای داخل کابین به بیرون مکیده شود.
متاسفانه باید بگوییم که در موارد حاد این موضوع شامل اشیاء و فرد نگون بختی که با پرداخت پول بیشتر کنار پنجره نشسته نیز می شود!
در صورتی که پنجره به طور کامل شکسته شود یا آنکه چندین شیشه با هم شکسته شوند
هوای داخل کابین به همراه آنچه در آن نزدیکی قرار دارد مثل یک جارو برقی قوی به بیرون کشیده می شوند.
اما سایر افراد که دورتر از آن پنجره قرار دارند به احتمال زیاد سر جایشان باقی خواهند ماند
و فقط لازم است که هرچه سریع تر از ماسک اکسیژن استفاده کنند.
شاید یکی از دلایلی که مهمانداران این همه روی بستن کمربند تاکید می کنند همین باشد.
در صورت شکستن پنجره هواپیما و بروز اتفاقاتی از این دست، کمربند شما را سرجایتان نگه می دارد.
در مواردی که هواپیما در ارتفاع بسیار بالایی باشد و فشار هوا بسیار کم باشد
ممکن است کاهش فشار هوای داخل کابین منجر به خونریزی از بینی و گوش شود.
همانطور که گفتیم در صورت بروز چنین اتفاقی خلبان می بایست
به سرعت ارتفاع هواپیما را کم کند تا از اتفاقات ناگوارتر و تلفات بیشتر پیشگیری کند.
یکی از این اتفاقات مربوط به پرواز ۵۳۹۰ هواپیمایی بریتیش ایرویز است
که در سال ۱۹۹۰ رخ داد. این هواپیما از فرودگاه بیرمنگام به سمت مالاگا اسپانیا در حال حرکت بود.
ناگهان پنجره جلوی خلبان به دلیل نصب نادرست از جا کنده شد و خلبان هواپیما را به بیرون کشید!
خلبان تا نیمه از پنجره شل و ول هواپیما به بیرون کشیده شده بود و نصف بدنش داخل کابین مانده بود.
تصور کنید یک هواپیمای مسافربری با چند صد مسافر در ارتفاع بالا بدون خلبان در هوا معلق مانده است! بله، خیلی وحشتناک است.
خوشبختانه این حادثه هولناک تلفاتی نداشت. کمک خلبان به سرعت توانست کنترل هواپیما را به دست بگیرد
و با کاهش فشار و اطلاع به برج مراقبت تقاضای کمک کند.
از زمان بروز حادثه تا وقتی که هواپیما به سلامت به زمین نشست ۲۰ دقیقه طول کشید
و در این مدت خلبان لای پنجره هواپیما گیر کرده بود و نصف بدنش در بیرون هواپیما مانده بود.
در عین ناباوری خلبان این پرواز آنقدر خوش شانس بود که زنده ماند!
البته دچار جراحاتی مثل سرمازدگی، کبودی و شکستگی دست راست شده بود
اما او را سریع به بیمارستان رساندند و مورد درمان قرار گرفت
حادثه دیگر در مورد شکستن پنجره هواپیما در سال ۱۹۸۸ و در پرواز الوها ایرلاین (Aloha Airlines) اتفاق افتاد.
هواپیمای بوئینگ ۷۳۷-۲۹۷ این پرواز از هیلو به سمت هونولولو در هاوایی در حال حرکت بود که ناگهان انفجاری در داخل کابین اتفاق افتاد.
خوشبختانه این هواپیما نیز توانست به سلامت به زمین بنشیند
و تمام ۶۵ مسافرش به دلیل جراحات جزئی و کلی که دیده بودند بلافاصله به بیمارستان منتقل شدند.
این حادثه تنها یک کشته داشت و آن هم یکی از مهمانداران هواپیما بود که موقع انفجار از سوراخ ایجاد شده به بیرون کشیده شد.
فرود موفق این هواپیما پس از انفجار و تعداد کم تلفات یکی از نقاط عطف در صنعت هواپیمایی جهان به شمار می رود.
فناوری استفاده از پرنده هدایتپذیر از دور (پَهپاد(پَهپاد فطرس)
که به آن هواپیمای بدون سرنشین نیز میگویند؛
امروزه به قدری گسترش یافته که به طور گسترده
در زمینههای مخابرات، ناوبری جهانی، تحقیقات هواشناسی،
جغرافیایی و جاسوسی به کار گرفته میشود.
در حال حاضر ۳۲ کشور در حال ساخت و
گسترش ۲۵۰ مدل از پهپادهای اکتشافی هستند.
پهپادهای بسیار کوچک که حتی در حد چند گرم وزن دارند MAV،
پهپادهای مینیاتوری که کمتر از ۲۵ کیلوگرم وزن دارند
و پهپادهای سنگین، البته این سه نوع در دو دسته کلی
بال متحرک و بال ثابت تقسیمبندی میشوند.
کاربردهای گوناگون هم از دیگر شاخصههای
تقسیم بندی پهپادها هستند
که پهپادهای نظامی با امکان حمله به اهداف زمینی یا هوایی،
پهپادهای تجسسی و جاسوسی، پهپادهای پشتیبانی و لجستیکی،
پهپادهای غیرنظامی و تجاری چهار شاخه اصلی در این تقسیم بندی به شمار میرود.
نخستین بار که از این محصول استراتژیک در جهان استفاده شد
در سال ۱۸۴۹ میلادی در اتریش بود که با گذشت زمان
به تدریج پیشرفت کرده و به نقطه کنونی رسیده است.
ایده ساخت پهپاد در کشورمان به سالهای پیش از انقلاب بازمیگردد،
اما این ایده با وقوع انقلاب اسلامی به اجرا نزدیک و نزدیکتر شده
تا در سال ۶۴ به واقعیت تبدیل و پهپاد مهاجر طراحی و ساخته شد.
ایده طراحی و ساخت مهاجر منجر به تشکیل صنایع هوایی قدس
در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد که بعدها
به مرکزی برای ساخت پهپادهای پیشرفته در کشورمان تبدیل شد.
البته صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) هم بعدها
به سوی ساخت پهپادها رفت و روند توسعهای را در پیش گرفت.
رزمایش پهپادی سپاه هم سال گذشته با نام «الی بیت المقدس ۱»
با حضور پهپادهای تهاجمی – رزمی در منطقه عمومی هرمزگان
و خلیج فارس با حضور جمعی از فرماندهان عالی رتبه سپاه اجرا
و مجموعه متنوعی از پهپادهای نیروی هوافضای سپاه در این رزمایش شرکت داشتند.
این رزمایش تنها گوشهای از توان و قدرت پهپادی سپاه پاسداران بود
که همه رسانههای جهان از آن با عنوان قدرت پهپادی سپاه یاد کردند.
در جریان برگزاری این رزمایش، شرکت همزمان ۵۰ فروند
پهپاد تهاجمی ۱۷۰ RQ ایرانی همراه با تعدادی دیگر
از پهپادهای تهاجمی و رزمی برای نخستین بار در منطقه بود
که به طور همزمان عملیات تهاجمی انجام دادند.
این رزمایش و همچنین نمایشگاه شکار کرکسها
که در هفته دفاع مقدس سال جاری برگزارشد نیز بر اهمیت این موضوع تاکید کرد.
باشگاه خبرنگاران جوان هم قصد دارد تا در مجموعه گزارشهایی دستاوردهای حوزه پهپادی کشور را که به صورت بومی طراحی و ساخته شدهاند را بررسی و تحلیل کند.
پهپاد فطرس
پهپاد فطرس از انواع پهپادهای شناسایی ساخت شرکت هسا
زیرمجموعه سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع کشورمان است
که ۲۶ آبان ۹۲ در مراسم سالگرد آزادسازی سوسنگرد
با حضور سردار دهقان وزیر سابق دفاع،
امیر سرتیپ حاتمی جانشین سابق وزیر دفاع
در کارخانجات وزارت دفاع در اصفهان رونمایی شد.
فطرس نام فرشتهای است که خداوند متعال او را
به یُمن میلاد باسعادت حضرت ثارالله شفا عنایت فرمود.
نام فطرس را بر روی پهنپیکرترین پهپاد کشور نهادهاند.
فطرس بزرگترین و پهن پیکرترین پهپاد ساخت ایران است
که با طول بالهای به اندازه ۱۶ متر، مداومت پرواز
در محدوده ۱۶ تا ۳۰ ساعت داشته و
برد عملیاتی آن ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر تخمین زده میشود.
البته این دو مورد بستگی به میزان و تعداد موشکهایی دارد
که توسط فطرس حمل میشود. برد عبوری این پهپاد در حدود ۴۰۰۰ کیلومتر است.
مواظبت از مرزهای دریایی و خشکی،
دیده بانی از خطوط لولههای نفتی، مخابراتی،
کنترل ترافیک جاده ها، دیده بانی مناطق حادثه دیده
در زلزله، آتش سوزی و سیل، محیط بانی برای
حفاظت از محیط زیست و ارسال فیلم و عکسهای دقیق
در تمام طول مدت مأموریت از قابلیتهای پهپاد فطرس است.
پهپاد فطرس میتواند بیش از یک روز در مسافت صدها کیلومتر
دورتر از مرزهای آبی ایران برای زیرنظر داشتن تردد شناورهای سطحی و زیرسطحی
(نقشی که امروز بر عهده تعداد اندکی هواپیمای P-۳F اوریون و ایران-۱۴۰ دریایی است)
و نیز ارسال هشدار زودهنگام نسبت به آرایش ناوگان دشمن ایفای نقش کرده
و در صورت لزوم دستکم از نظر اطلاعاتی
به کمک ناوگروههای نیروی دریایی ارتش
در شرق و غرب اقیانوس هند بشتابد.
این پهپاد همجنین توانایی فیلمبرداری و عکسبرداری هوایی
و ارسال تصاویر به صورت زنده
(بیدرنگ یا Real time) و امکان ضبط تصاویر در ایستگاه کنترل زمینی،
توانایی برنامهریزی رفت و برگشت،
اجرای مأموریت به صورت رایانهای با اتکا به خلبان خودکار
و سامانههای ناوبری داخلی مانند GPS/INS و ارسال دائم اطلاعات پروازی را داراست.
پایگاه خبری MILITARY FACTORY در گزارشی
به معرفی و بیان ویژگی های پهپاد فطرس پرداخت.
وبگاه شبکه تلویزیونی BBC در گزارش
خود با عنوان «ایران از بزرگترین پهپاد خود رونمایی کرد»
از رونمایی این پهپاد خبر داده بود.
در گزارش خود به مشخصات این پهپاد را بررسی کرده بود.
اواخر آبان ماه و در ادامه معرفی چندین پهپاد دارای
قابلیت رزمی در سال جاری، «فطرس» که از آن با عنوان راهبردیترین پهپاد
جمهوری اسلامی ایران یاد میشود توسط وزیر دفاع
و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شد.
در سال جاری پس از پهپاد سریر، حماسه و شاهد-129،
فطرس چهارمین پهپاد با قابلیت رزمی و دومین پهپاد
ارتفاع پروازی متوسط و برد بلند (MALE) معرفی شده توسط کشور است.
این پهپاد راهبردی با شعاع عملیاتی تا 2000 کیلومتر،
سقف پرواز 25000پا (حدود 7620متر) و قابلیت 16 تا 30 ساعت پرواز
مداوم قادر است علاوه بر مأموریتهای شناسایی
و مراقبت با مسلح شدن به موشکهای هوا به سطح
و انواع راکتها، مأموریتهای رزمی را نیز انجام دهد.
همانطور که از تصاویر پیداست، پهپاد فطرس دارای
تمام ویژگیهای نوعی و ظاهری یک پهپاد مداومت پروازی بالا
و سرعت متوسط (در مقیاس پهپادها) است
که عمدتاً شامل دهانه بال زیاد
(دستکم در حدود 14 تا 16 متر) با عرض (وتر)
بال کم که تضمین کننده ضریب منظری بالا خواهد بود،
کمترین میزان زاویه عقببرگشتگی بال،
بال با نسبت ضخامت بالا که در کنار ابعاد قابل توجه آن،
فضای کافی برای سوخت مورد نیاز را فراهم میکند
و تعدد سطوح کنترلی برای افزایش قابلیت اطمینان است.
شکل دماغه فطرس شباهت بالایی با بخش متناظر در پهپاد حماسه دارد
و تنها همین دو پهپاد ایرانی از چنین ظاهری برخوردار هستند.
همچنین از نظر پیچیدگی سطوح بدنه و بال،
فطرس را میتوان یکی از دو نمونه برتر کشور به شمار آورد
در واقع سطوح منحنی جلوی بدنه و نواحی اتصال بال به بدنه
مثلاً در مقایسه با پهپاد شاهد129 – گویای تلاش برای ورود
به رده جدیدی از توانمندیهای ساخت است.
اخیرا و با گفتگوی مدیر پروژه پهپاد فطرس
با یکی از نشریات تخصصی وابسته به وزارت دفاع
و پشتیبانی نیروهای مسلح، مشخص شده
که این پهپاد استراتژیک، جهشی مهم در عرصه
طراحی و تولید هواپیماهای بدون سرنشین در
کشورمان محسوب می شود و باید نگاهی عمیق تر
به این تولید جدید صنایع دفاعی کشورمان داشت.
با توجه به اینکه این پهپاد به همراه شاهد129 بزرگترین
نمونههای ساخته شده توسط کشورمان محسوب میشوند
برای رسیدن به کارایی پروازی بالا و عملکرد
بهینه بال از سطوح متحرک متعدد (برآ افزا) در لبه
فرار بال (لبه عقبی بال) استفاده شده که در شرایط مختلف پروازی
با تغییر زاویه آنها عملکرد پهپاد در برخاستن،
فرود و پرواز کروز بهبود مییابد.
در حالی که از قراردادن سطوح متحرک افزاینده “برآ” در
لبه حمله بال برای پرهیز هر چه بیشتر از افزایش وزن صرف نظر شده است.
به گفته مدیر پروژه پهپاد فطرس،
موتور این پهپاد ساخت داخل بوده و ملخ آن از نوع دارای گام متغیر
و کامپوزیتی است.
ساخت داخل بودن موتور این پهپاد به معنی
رفع یکی از گلوگاههای مهم برای تولید و عملیاتی
نگهداشتن این پهپاد به تعداد لازم است.
به علاوه موتور مورد نیاز برای استفاده
در یک پهپاد برد بلند و مداومت پروازی بالا که حامل حسگرهای ارزشمندی است
باید ضمن کارایی مطلوب از نظر نسبت
رانش تولیدی به وزن و مصرف ویژه سوخت
از قابلیت اطمینان بالایی هم برخوردار باشد که به نظر میرسد
در پهپاد فطرس این نیاز مهم حاصل شده است.
به گفته وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح،
اعتبارسنجی پهپاد فطرس در تخصصیترین آزمایشگاهها
و مراکز آزمون در کشور با موفقیت صورت گرفته و
آزمایشهای زمینی استاندارد بینالمللی در سرعت کم،
متوسط و بالا و آزمایش پروازی با موفقیت و
با نتایجی فراتر از اهداف طراحی حاصل شده است.
برای هر پهپاد دوربرد و مداومت پروازی بالا رسیدن
به میزان بسیار بالایی از قابلیت اطمینان لازم است
خصوصاً اگر این پهپاد حامل حسگرهای ارزشمندی باشد
و مأموریتهای مهمی بر عهده داشته باشد
بنا بر این اجرای آزمایشهای کامل و سختگیرانه
بر روی پهپاد فطرس نویدبخش رسیدن به این عامل مهم است.
به گزارش مشرق، به نظر میرسد در پهپاد فطرس
نیز مانند شاهد129 تمام محموله رزمی در
دو جایگاه زیر بالها حمل شود هر چند
که افزایش تعداد آنها نیز دور از دسترس نیست.
البته با توجه به ابعاد موشک مشاهده شده
زیر بال فطرس امکان حمل تعداد بیشتری از آن
در همین جایگاه حمل سلاح نیز وجود دارد.
سلاحهای دیگر مانند بمبهای هدایت شونده،
موشکهای سبک ضد کشتی و راکتهای هوا
به سطح نیز از دیگر سلاحهایی است
که حمل آنها توسط فطرس قابل تصور است.
همچنین موشکهای هوا به هوا دستکم در
رده موشکهای دوشپرتاب نیز در صورت افزوده شدن
به تسلیحات پهپاد فطرس آن را به عنوان یک ابزار مهم در کمک
به پدافند هوایی کشور توانمند میسازد.
دماغه برجسته پهپاد فطرس که پیشتر به آن اشاره کردیم
در پهپادهای همرده برای حمل یک سامانه خاص به کار میرود
و همانطور که مدیر پروژه طراحی و ساخت پهپاد راهبردی فطرس
در مصاحبه خود ابراز داشته “این پهپاد دارای آنتن ارتباط با ماهواره است”
میتوان اطمینان حاصل کرد در زیر برجستگی
دماغه این پهپاد یک آنتن ارتباط ماهوارهای قرار گرفته است.
این نوع آنتنها که نمای گرافیکی آن را در تصویر مشاهده مینمایید
بر یک سکوی دو درجه آزادی مستقر شدهاند
که امکان چرخش آنتن را در صفحه افقی و عمودی ایجاد مینماید.
این سکوها دارای پایدارساز نیز هستند
تا ارتعاشات ناشی از پرواز و یا چرخشهای
خود پهپاد در جریان پرواز را خنثی نماید.
در پهپادهای همرده خارجی احتمالاً
این پهپاد از باند Ku برای ارتباط با ماهواره استفاده میکند
تا بتواند دادههای با حجم بالای خود را از مسافتهای دور ارسال نماید
و ماهوارههای بعدی کشور مانند ناهید که دارای گیرنده
و فرستندههای همین باند است قاعدتاً توانایی برقراری ارتباط با پهپاد فطرس را دارند.
فضای به وجود آمده در اثر برآمدگی دماغه میتواند
در صورت نیاز عملیاتی به داشتن یک سکوی هوایی هشدار راداری،
محل قرارگیری رادار هوایی هم باشد.
امروزه رادارهایی که در فضای دماغه فطرس قابل نصب باشند
به بردهای بیش از 100 کیلومتر نیز میرسند.
همچنین رادارهای نظارت سطحی که نمونهای از آن در پهپاد حماسه دیده شد
و در چندین پهپاد خارجی نیز مشاهده شده است
در فضای زیر بدنه فطرس نیز میتواند مورد استفاده قرار گیرد
در صورتی که محل نصب آن اشکالی
برای یکی از ورودی هوای موتور که در زیر بدنه است ایجاد نکند.
مأموریتهای قابل اجرا توسط پهپاد فطرس
شامل موارد نظامی و غیرنظامی از جمله مراقبت از مرزهای دریایی و زمینی
و کنترل نوار مرزی به منظور مبارزه با قاچاق،
دیدهبانی از خطوط لولههای نفتی، رله ارتباطی و مخابراتی،
کنترل رفت و آمد جادهها، مطالعات هواشناسی،
دیدهبانی مناطق حادثه دیده در زلزل و آتشسوزی و سیل،
محیطبانی برای حفاظت از محیط زیست، عکس برداری جهت تهیه نقشههای جغرافیایی،
ارسال فیلم و عکسهای دقیق از مواضع دشمن،
هدفیابی و ارسال مختصات هدف،
گردآوردی دادههای سیگنالی و
جنگ الکترونیک در مدت پروار بیش از یک روزه این پهپاد است.
وی همچنین اضافه کرده است که این پهپاد راهبردی با شعاع عملیاتی تا 2000 کیلومتر،
سقف پرواز 25000پا (حدود 7620متر) و قابلیت 16 تا 30 ساعت
پرواز مداوم قادر است علاوه بر مأموریتهای شناسایی
و مراقبت با مسلح شدن به موشکهای هوا به سطح و انواع راکتها،
مأموریتهای رزمی را نیز انجام دهد.
این پهپاد دارای هدایت اتوماتیک و هدایت توسط خلبان زمینی بوده
و سرعت آن 140 تا 250 کیلومتر است.
بنا بر این، برد عبوری پهپاد فطرس را میتوان بیش از 4000 کیلومتر محاسبه کرد.
حضور یکی از فرماندهان نیروی هوایی ارتش (نهاجا)
در مراسم رونمایی رسمی از فطرس دارای این پیام است
که نهاجا از کاربران اصلی این پهپاد خواهد بود
که در ادامه به برخی از کاربردهای پهپاد فطرس برای این نیرو اشاره خواهیم کرد.
از جمله مأموریتهای قابل واگذاری به پهپاد فطرس به عنوان
یک پهپاد با مداومت پروازی بالا نظارت الکترونیکی و
جاسوسی مخابراتی و سیگنالی است
کاری که امروز نمونهای از هواپیمای سی-130هرکولس با نام خفاش
و نمونهای از بوئینگ-707 با نام صدف برای نهاجا انجام میدهند
و با توجه به تهدیدات پیرامونی نیاز به گسترش چنین ناوگانی کاملاً محسوس است.
این هواپیماها با قابلیتهای ویژه خود از دوران جنگ تحمیلی
تا کنون خدمات کلیدی در اجرای موفق مهمترین عملیاتهای هوایی کشور داشتهاند.
همچنین در مأموریتهای گشت دریایی با سامانههای الکترواپتیکی
و حسگرهای دیگر خصوصاً حسگرهای غیرفعال مانند
سامانه ردیابی تغییرات میدان الکترومغناطیسی زمین برای ردیابی زیردریاییها
این پهپاد بسیار مفید خواهد بود.
در واقع پهپاد فطرس میتواند بیش از یک روز در مسافت صدها کیلومتر
دورتر از مرزهای آبی ایران برای زیرنظر داشتن تردد شناورهای سطحی و زیرسطحی
(نقشی که امروز بر عهده تعداد اندکی هواپیمای P-3F اوریون و ایران-140 دریایی است)
و نیز ارسال هشدار زودهنگام نسبت
به آرایش ناوگان دشمن ایفای نقش کرده
و در صورت لزوم دستکم از نظر اطلاعاتی به
کمک ناوگروههای نیروی دریایی ارتش در شرق و غرب اقیانوس هند بشتابد.
به گزارش مشرق، مدیر پروژه مدرن ترین پهپاد کشورمان
در بخش دیگری از سخنان خود از ویژگی هایی سخن به میان آورده
که با توجه به آنها، قاعدتا پهپاد فُطرس نیز توانایی فیلمبرداری
و عکسبرداری هوایی و ارسال تصاویر به صورت زنده
(بیدرنگ یا Real time) و امکان ضبط تصاویر در ایستگاه کنترل زمینی،
توانایی برنامهریزی رفت و برگشت،
اجرای مأموریت به صورت رایانهای با اتکا به خلبان خودکار و
سامانههای ناوبری داخلی مانند GPS/INS و ارسال دائم اطلاعات پروازی را داراست.
در واقع همانگونه که در معرفی پهپادهای گذشته عنوان کرده بودیم
با توجه به برد پروازی این نوع هواپیماها که کاملاً از دید خارج میشوند
امکان هدایت آنها به وسیله کاربر از ایستگاه کنترل زمینی
به دو صورت نیمهخودکار و یا تماماً خودکار وجود دارد.
در حالت نیمهخودکار، کاربر با دیدن اطلاعات پروازی هواپیما
که در صفحه نمایش ایستگاه کنترل زمینی نشان داده میشود
هواپیما را متناسب با مأموریت، کنترل و هدایت مینماید.
در حالت تمام خودکار، مختصات جغرافیایی نقاط از پیش تعیین شده
و مسیر پرواز توسط کاربر از طریق ایستگاه کنترل زمینی
در حافظه تجهیزات الکترونیکی هواپیما ذخیره شده
و هواپیما با استفاده از سامانه GPS و ارتفاعسنج میتواند
مسیرهای از پیش تعیین شده را طی نماید. کاربر در حین پرواز میتواند
در مسیر پرواز تصحیحات مورد نظر فرمانده عملیات را اعمال کند.
به علاوه آماده شدن سامانه ملی موقعیتیابی زمین پایه
و سامانههای کاهش خطا و تأخیر GPS در محدوده عملکرد
خود به خوبی به کمک سامانههای ناوبری داخلی پهپاد
خصوصاً برای کنترل خودکار و برنامهریزی شده میآیند.
این مقام مسئول در صنعت دفاعی کشورمان همچنین تاکید کرده است
که با توجه به اینکه نیروهای مسلح ایران در سالهای گذشته،
پهپاد مدرنی برای انجام ماموریتهای مورد نیاز در ارتفاع بالا نداشتند،
مطالعات طراحی و ساخت پهپاد فطرس از 7 سال پیش آغاز شده بود.
وی با تقدیر از تلاش ها و همکاری سردار دهقان و
سردار وحیدی وزرای فعلی و گذشته دفاع، از نقش مهم
شرکتهای دانش بنیان در طراحی و تولید این پهپاد سخن گفته
و افزوده است: رقابت با آمریکا و صهیونیست ها،
ما را بر آن داشت تا دست به تولید این هواپیمای بدون سرنشین مدرن در ایران بزنیم.
یکی از موضوعاتی که در رسانه های داخلی و خارجی مطرح شده بود،
مهندسی معکوس بودن این پهپاد جدید کشورمان است
که مدیر پروژه طراحی و ساخت پهپاد فطرس با بیان اینکه
برنامه ریزی برای ساخت این هواگرد بر اساس شرایط اقلیمی ایران بوده است،
تاکید کرده است که پهپاد فطرس به هیچ وجه مهندسی معکوس نیست
و بر اساس ماموریتهای نیروهای مسلح ایران و تکیه بر دانش بومی ساخته شده است.
وی در عین حال خبری مهم از برنامه های آینده برای این پهپاد داده است
و رسما اعلام کرده که پهپاد فطرس به قابلیت پرتاب ریز پهپادها دست خواهد یافت.
این موضوع که جهشی بزرگ در صنعت پهپادی کشورمان محسوب می شود،
کمک خواهد کرد ساختار عملیاتهای نیروهای مسلح ایران با کمک پهپادها،
چند لایه و با ماموریتهای متنوع باشد و در عین حال،
هم افزایی خاصی را برای فرماندهان کشورمان ایجاد کند.
از نظر قدرت صنعتی نیز کشورمان را در سطح یک یا دو کشور
پیشرفته جهان در این عرصه قرار می دهد در حالی که
بسیاری از کشورهای مشهور جهان در عرصه پهپاد و
صنایع هوایی، در حسرت رسیدن به قابلیت های فنی و عملیاتی اجرای چنین طرحی هستند.
با مداومت پرواز بالا و ارتفاع پروازی متوسط و بالا
که به تولید پهپادهایی مانند پریدیتور، ریپر، اونجر،
گلوبالهاوک، وونگ لانگ، آنکا، هرون (و نمونههای مختلف و مشتق شده از آن)
و پهپاد راستوم-اچ توسط کشورهای آمریکا، چین، ترکیه، هند،
کشورهای اروپایی و رژیم صهیونیستی منجر شده نشان میدهد
این رده از پهپادها از جایگاه ممتازی در راهبردهای نظامی برخوردار هستند.
با این اوصاف میتوان اطمینان داشت برنامهریزان
دفاعی کشورمان بکارگیری توان بالای متخصصان ایرانی
برای تکمیل ناوگان پهپادی کشور گامهای بلندی برداشتهاند،
تلاشهایی که با تحریم همه جانبه صنعت دفاعی کشورمان دستاوردهایی
با ارزش چند برابر محسوب میشود.